प्रत्येक स्पर्धा परीक्षा जसे की JKSSB, SSC, UPSC, बँकिंग, रेल्वे भरती 2025 यामध्ये सामान्य ज्ञान (GK) हा महत्वाचा विषय असतो. या विषयामध्ये भारताच्या नद्यांवरील प्रश्न वारंवार विचारले जातात. नद्यांचा उगम, उपनद्या, लांबी, प्रवाहाची दिशा याबद्दल माहिती ठेवणे केवळ परीक्षांसाठीच नव्हे तर भारताच्या भौगोलिक रचनेबद्दल सखोल समज निर्माण करते.
या लेखात आपण भारताच्या प्रमुख नद्या 2025 ची माहिती तसेच महत्त्वपूर्ण GK प्रश्नोत्तरे मराठीत पाहणार आहोत. SSC 2025 किंवा JKSSB 2025 ची तयारी करत असाल तर हा लेख तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरेल.
भारतातील प्रमुख नद्या व त्यांचा उगम
1. गंगा नदी
- उगम: गंगोत्री हिमनदी (गौमुख), उत्तराखंड
- उपनद्या: यमुना, घाघरा, गंडक, कोसी, सोन
- माहिती: उत्तर भारताची जीवनरेखा म्हणून ओळखली जाते.
2. यमुना नदी
- उगम: यमुनोत्री हिमनदी, उत्तराखंड
- उपनद्या: चंबळ, बेटवा, केन
- माहिती: दिल्लीमधून वाहते व प्रयागराज येथे गंगेत मिळते.
3. ब्रह्मपुत्रा नदी
- उगम: तिबेट (यारलुंग सांगपो)
- उपनद्या: सुबानसिरी, मानस, धानसिरी
- माहिती: आसाममधील पूरांसाठी प्रसिद्ध.
4. गोदावरी नदी
- उगम: त्र्यंबकेश्वर, महाराष्ट्र
- उपनद्या: इंद्रावती, मंजीरा, प्राणहिता
- माहिती: “दक्षिण गंगा” म्हणून ओळखली जाते.
5. कृष्णा नदी
- उगम: महाबळेश्वर, महाराष्ट्र
- उपनद्या: भीमा, तुंगभद्रा, मुसी
- माहिती: भारतातील चौथी सर्वात मोठी नदी.
6. कावेरी नदी
- उगम: तलकावेरी, कर्नाटक
- उपनद्या: हेमावती, काबिनी, अमरावती
- माहिती: “दक्षिणेची गंगा” म्हणून ओळखली जाते.
7. नर्मदा नदी
- उगम: अमरकंटक पठार, मध्यप्रदेश
- प्रवाह: पश्चिमेकडे, अरबी समुद्रात
- माहिती: विंध्य व सतपुडा पर्वतरांगांदरम्यान दरीतून वाहते.
8. महानदी नदी
- उगम: सिहावा टेकड्या, छत्तीसगड
- उपनद्या: सेवनाथ, हसदेव, मांड
- माहिती: हिराकुद धरण याच्यावर आहे.
भारताच्या नद्या GK प्रश्नोत्तरे 2025
प्र.1: गंगा नदीचा उगम कोणत्या हिमनदीत आहे?
(A) यमुनोत्री
(B) गंगोत्री हिमनदी
(C) सियाचिन
(D) नंदा देवी
✔️ उत्तर: गंगोत्री हिमनदी
प्र.2: “दक्षिण गंगा” म्हणून कोणती नदी ओळखली जाते?
(A) कृष्णा
(B) गोदावरी
(C) महानदी
(D) कावेरी
✔️ उत्तर: गोदावरी
प्र.3: यमुना नदीची प्रमुख उपनदी कोणती?
(A) चंबळ
(B) कोसी
(C) घाघरा
(D) मांडवी
✔️ उत्तर: चंबळ
प्र.4: ब्रह्मपुत्रा नदी भारतात कोणत्या राज्यातून प्रवेश करते?
(A) सिक्कीम
(B) अरुणाचल प्रदेश
(C) नागालँड
(D) मणिपूर
✔️ उत्तर: अरुणाचल प्रदेश
प्र.5: कोणती नदी पश्चिमेकडे वाहून अरबी समुद्रात मिळते?
(A) गोदावरी
(B) कृष्णा
(C) नर्मदा
(D) कावेरी
✔️ उत्तर: नर्मदा
प्र.6: हिराकुद धरण कोणत्या नदीवर आहे?
(A) गंगा
(B) महानदी
(C) यमुना
(D) कोसी
✔️ उत्तर: महानदी
प्र.7: बिहारचे दुःख म्हणून कोणती नदी ओळखली जाते?
(A) कोसी
(B) गंडक
(C) घाघरा
(D) सोन
✔️ उत्तर: कोसी
प्र.8: तलकावेरी हा कोणत्या नदीचा उगमस्थान आहे?
(A) कृष्णा
(B) कावेरी
(C) गोदावरी
(D) महानदी
✔️ उत्तर: कावेरी
प्र.9: चेनाब नदी कोणत्या दोन नद्यांच्या संगमातून बनते?
(A) रावी व बियास
(B) चंद्रा व भागा
(C) झेलम व सतलज
(D) यमुना व चंबळ
✔️ उत्तर: चंद्रा व भागा
प्र.10: भारतातील सर्वात लांब उपखंडीय नदी कोणती?
(A) गोदावरी
(B) कृष्णा
(C) महानदी
(D) कावेरी
✔️ उत्तर: गोदावरी
प्र.11: “नर्मदा नदी” कोणत्या पठारातून उगम पावते?
(A) मालवा पठार
(B) अमरकंटक पठार
(C) चोटा नागपूर पठार
(D) दख्खन पठार
✔️ उत्तर: अमरकंटक पठार
प्र.12: “हुगळी नदी” ही कोणत्या नदीची उपनदी आहे?
(A) गंगा
(B) ब्रह्मपुत्रा
(C) कृष्णा
(D) कावेरी
✔️ उत्तर: गंगा
प्र.13: तापी नदीचा उगम कोठे आहे?
(A) महाबळेश्वर
(B) सतपुडा पर्वत
(C) अमरकंटक पठार
(D) त्र्यंबकेश्वर
✔️ उत्तर: सतपुडा पर्वत
प्र.14: “गोदावरी नदी” कोणत्या राज्यातून सर्वात जास्त अंतर वाहते?
(A) महाराष्ट्र
(B) आंध्र प्रदेश
(C) तेलंगणा
(D) छत्तीसगड
✔️ उत्तर: महाराष्ट्र
प्र.15: कोसी नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे?
(A) गंगा
(B) यमुना
(C) ब्रह्मपुत्रा
(D) महानदी
✔️ उत्तर: गंगा
प्र.16: “कृष्णा नदी” कोठे जाऊन मिळते?
(A) बंगालचा उपसागर
(B) अरबी समुद्र
(C) मान्नारचा आखात
(D) चिल्का तलाव
✔️ उत्तर: बंगालचा उपसागर
प्र.17: गंगा व यमुना नद्यांचा संगम कोठे होतो?
(A) वाराणसी
(B) प्रयागराज (इलाहाबाद)
(C) पटना
(D) कानपूर
✔️ उत्तर: प्रयागराज
प्र.18: “चंबळ नदी” कोणत्या नदीची उपनदी आहे?
(A) गंगा
(B) यमुना
(C) ब्रह्मपुत्रा
(D) गोदावरी
✔️ उत्तर: यमुना
प्र.19: “भद्र” व “तुङ्गा” नद्यांचा संगम होऊन कोणती नदी तयार होते?
(A) कावेरी
(B) कृष्णा
(C) तुंगभद्रा
(D) नर्मदा
✔️ उत्तर: तुंगभद्रा
प्र.20: “सतलज नदी” कोणत्या मोठ्या नदीत मिळते?
(A) गंगा
(B) सिंधू
(C) यमुना
(D) ब्रह्मपुत्रा
✔️ उत्तर: सिंधू
प्र.21: “झेलम नदी” कोणत्या राज्यातून वाहते?
(A) बिहार
(B) जम्मू-कश्मीर
(C) आसाम
(D) उत्तराखंड
✔️ उत्तर: जम्मू-कश्मीर
प्र.22: “रावी नदी” अखेरीस कोणत्या देशात वाहून जाते?
(A) नेपाळ
(B) पाकिस्तान
(C) भूतान
(D) बांग्लादेश
✔️ उत्तर: पाकिस्तान
प्र.23: भारतातील सर्वात लांब पश्चिमवाहिनी नदी कोणती?
(A) गोदावरी
(B) नर्मदा
(C) तापी
(D) साबरमती
✔️ उत्तर: नर्मदा
प्र.24: “भिमा नदी” कोणत्या नदीची उपनदी आहे?
(A) गोदावरी
(B) कृष्णा
(C) कावेरी
(D) महानदी
✔️ उत्तर: कृष्णा
प्र.25: “मांडवी नदी” कोठे मिळते?
(A) बंगालचा उपसागर
(B) अरबी समुद्र
(C) मान्नारचा आखात
(D) पामीर पठार
✔️ उत्तर: अरबी समुद्र
SSC आणि JKSSB 2025 साठी तयारी टिप्स
- नद्यांचा उगम व उपनद्यांची यादी लहान नोट्समध्ये लिहून ठेवा.
- नद्या + धरणे + राज्ये एकत्र करून अभ्यासा.
- रोज MCQs सराव करा जेणेकरून जलद आठवण होईल.
- नकाशे वापरून नद्यांचे प्रवाह समजून घ्या.
निष्कर्ष
भारताच्या नद्या GK 2025 मराठी या विषयावर प्रभुत्व मिळवणे SSC 2025, JKSSB 2025, UPSC, बँकिंग व इतर परीक्षांसाठी अत्यावश्यक आहे. नद्यांचा उगम, उपनद्या, लांबी व धरणांची माहिती यामुळे सामान्य ज्ञानात सहज गुण मिळू शकतात. वरील प्रश्नोत्तरे व नोट्सचे नियमित पुनरावलोकन केल्यास परीक्षेत तुमचा आत्मविश्वास नक्कीच वाढेल.
FAQs – भारताच्या नद्या GK 2025
प्र.1: भारतातील सर्वात लांब नदी कोणती?
👉 गंगा (2525 किमी भारतात).
प्र.2: कोणती नदी “दक्षिण गंगा” म्हणून ओळखली जाते?
👉 गोदावरी.
प्र.3: ब्रह्मपुत्रा भारतात कोठे प्रवेश करते?
👉 अरुणाचल प्रदेश.
प्र.4: भारतातील पश्चिमेकडे वाहणाऱ्या नद्या कोणत्या?
👉 नर्मदा व तापी.
प्र.5: “बिहारचे दुःख” म्हणून कोणती नदी ओळखली जाते?
👉 कोसी नदी.
👉 हा पूर्ण लेख मानवी शैलीत लिहिला असून, SEO कीवर्ड्स (GK 2025 मराठी, सामान्य ज्ञान 2025, नद्या प्रश्नोत्तरे, GK Current Affairs 2025) समाविष्ट केलेले आहेत.
- IB Security Assistant Mock Test 2025 – Free Practice Set with Answers and Explanations
- MCQs on Indian River System | Geography MCQs For Competitive Exams & State PCS
- Rivers of India — Origins & Tributaries: Important MCQs for JKSSB & SSC 2025
- नरेगा जॉब कार्ड लिस्ट 2025 – ऑनलाइन यादी पाहा | NREGA Job Card List Maharashtra & India
- ग्राम पंचायत वर्क रिपोर्ट २०२५: Gram Panchayat Work Report – मोबाईलवरून घरबसल्या तपासा
